Τα λιπαντικά των κινητήρων μειώνουν την φθορά και την τριβή κατά την εκκίνηση σε ακραία χαμηλές θερμοκρασίες, καθώς και όταν το λιπαντικό φιλμ υπόκειται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις στα ρουλεμάν και γύρω από τους δακτυλίους του εμβόλου.
Το λάδι θα πρέπει να ρέει καλά και να μπορεί να αντλείται χωρίς αερισμό σε χαμηλές θερμοκρασίες (έως και -40°C) για να αποφευχθεί η επαφή μετάλλου με μέταλλο κατά την εκκίνηση σε κρύο περιβάλλον. Η λιπαντική μεμβράνη πρέπει να λειτουργεί ικανοποιητικά σε υδραυλικές τάπες και ρουλεμάν, ενώ στις υψηλότερες θερμοκρασίες να προσφέρει μεγάλη αντοχή στην μηχανική και στην θερμική γήρανση.
Κατά την διάρκεια της διαδικασίας της καύσης, το λάδι του κινητήρα βοηθά στη στεγανοποίηση του εμβόλου και του κυλίνδρου.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να καεί από το τοίχωμα του κυλίνδρου χωρίς να αφήνει κανένα υπόλειμμα. Όσο για το ίδιο το έμβολο, το λάδι του κινητήρα διαχέει τη θερμότητα από το έμβολο και έτσι το ψύχει. Τα αέρια που δημιουργούνται κατά την καύση του καυσίμου και τα υποπροϊόντα της αντίδρασης τους πρέπει να εξουδετερωθούν και να διατηρηθούν σε αιώρηση.
Το ίδιο ισχύει για την αιθάλη και τα σωματίδια λάσπης που προκαλούνται από την ατελή καύση. Το λάδι μεταφέρει τα κατάλοιπα της καύσης και τυχόν αποξασμένα σωματίδια στο φίλτρο λαδιού και διασφαλίζει τη δυνατότητα φιλτραρίσματός του.
Τα λιπαντικά, για να διατελέσουν τις παραπάνω διεργασίες, διαθέτουν χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιούνται κατά την διάρκεια της παραγωγής – προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των κινητήρων για τους οποίους έχουν παρασκευαστεί. Τον ουσιαστικότερο ρόλο στην ποιότητα των λιπαντικών έχουν τα βασικά λάδια που αποτελούν τον κορμό ενός λιπαντικού και η ποιότητά τους εξαρτάται από τον τρόπο κατεργασία παραγωγής των πρωτογενών και τον τόπο προέλευσής τους.
Η σωστή λίπανση μειώνει την σπατάλη ισχύος, μειώνει την κατανάλωση καυσίμου και αυξάνει τη μακροζωία του κινητήρα.
